Serby – w Europje regionow

W lěśe 2018 jo se wóliło we Łužycy demokratiski legitiměrowane serbske ludowe zastupnistwo, »Serbski Sejm«. Toś ten parlament, kenž jo wujšeł z lichego, tajnego a dirktnego huzwólowanja, wójujo něnto za serbski lud wó status samozarědniskeje korperacije zjawnego pšawa. Z toś tym połnje wuwijanym instrumentom indigenego samopóstajanja dobydnjo überwindet serbski lud status »mjenjej gódnego«. Pśi tom njedej se śěgnuś mroka wokoło wěstego kraja, ale dej se wuwijaś za pśichoda zamóžnu Europu powšykne derjeměśe, kenž se na zgromadne statkowanje pśeglědnych socialnych a kulturnych jadnotkow orientěrujo W toś tom zmysle wótwórjo serbski parlament diskusijny rum, kenž dej segaś daloko pśez Łužycu. Jadno moto Serbskego sejma jo toś doslědnje: My, lud Serbow, dawamy!

Serby su w dwěma zwězkowyma krajoma žywe, powědaju dwě rěcy - dolno- a górnoserbski - a slěduju dwěma konfesijoma. Serbski lud njehobsejźi žednego statnego teritoriuma; Łužyca jo jich regionalna domownja. Serbski sejm slědujo zgromadnemu statkowanju, kenž jo husměrjone na dobro wšych město politice mócy a centralizěrowanju. Pódobnje Słowakam w Serbiskej abo ak Samam w Finskej Serby kśě sobupóstajowaś wó hobgóspodarjenju swójogo kraja, wódy a zemskich pókładow, nic aby hosejźeli kraj, ale aby jen za pšawdu hužywali pó swójich tradicijach a swójich pśedstajenjach wó pśichoźe a huchowali za pśiduce generacije.

Huwěrny lud

Huwěrnosć serbskego luda ma ceło wósebne pśiznamje: Serbowka abo Serb smějo byś kužda a kuždy, jano pśez huznaśe, nic pśez póchad. Separatizm a nacionalizm z pomocu znatych srědkow twórjenja narodnosćow - hutamanje a hugnawanje konkurěrujucych etnijow - stej jim cuzej. Jich domownja, jadnorje »sedleński rum« pomjenjona njama žedneje nacionalneje granicy; Wóno hobpśimjejo jano strony gmejnow serbskich komunow.

Serbski lud jo wjelgin śěžke stawizniske wótrězki pśežywił. Feudalistiska, kejžorska, fašistiska a stalinistiska Nimska su ze wšymi móžnymi formami wójowali pśeśiwo dostojnosći Serbow. Pódtłocowanje, nanuzowanu asimilaciju a namócne politiske husměrjenje jo derbjał znjasć. Razka w casu pó II. swětowej wójnje njejo se póraźił žeden napšawdny diskurs wó dificilnych nimsko-serbskich póśěgach. Njeglědajucy kazniskego gódnośenja a rosćecego zacuśa za indiwidualne pšawa zdašo se zwopšawdnjenje samopóstajowanja Serbow njedojśpijomne.

Jadnota we wjelerakosći

Staw se změni, ako se ludowe zastupnistwo, Serbski sejm, lichotnje huzwóli a swóje parlamentariske źěło chopi. Togodla glědaju Łužyske Serby źinsa do pśichoda a pomogaju, aby se nahuknuło hobchadowaś mimo pśedsudkow z rozdźělami mjazy wjelikeju a małeju towarišnosću. W swójom wósebnem, centralnem połoženju mógu wóni ako pśikład za wjele drugich małych etnijow wósebje na europskich granicach pósrědkowaś, aby se wjeliki potencial rozdźělnych kulturow ako hobogaśenje huwijało. Něnto jo wažnje, až ten wjeległosny chor kulturnych a etniskich identitow chapja klincaś a luźe wšakorakich rěcow, kulturow a idejow se na tom hobźěluju. Dynamika globalneje moderny trjeba za swójo trajuce powšykne derjeměśe regiony kaž serbsku Łužycu – ako zwězujucy element mjazy krajami a regionami, za rosćecu zwězanosć w nutśikownej Europje.