Serbja – w Europje regionow

W lěće 2018 je so we Łužicy wolił »Serbski sejm«, demokratisce legitimowane serbske ludowe zastupjerstwo. Tónle přez swobodne, tajne a direktne wólby nastaty parlament wojuje nětkole za serbski lud wo status samopostajowanskeje korporacije zjawneho prawa. Z tymle połnje wuwitym gratom indigeneho samopostajowanja přewinje serbski lud status něčeho »mjeńšeho«. Při tym njeje zaměr, hranicy wokoło kraja tworić, ale wuwiwać na zhromadne derjeměće wusměrjene zhromadne skutkowanje přewidnych socialnych a kulturnych jednotkow za do přichoda kmaneje Europy. W tymle zmysle wotewrěje serbski parlament diskusijowy rum, kiž měł daloko nad Łužicu wusahować. Jĕdne hesło Serbskeho sejma je tuž doslědnje: My, lud Serbow, móžemy něšto dawać!

Serbja bydla w dwěmaj zwjazkowymaj krajomaj, rěča dwě swójskej rěči – delnjo- a hornjoserbšćinu – a matej dwě konfesiji. Serbski lud njewobsedźi žadyn swójski statny teritorij; Łužica je swoja regionalna domizna. Serbski sejm maja jako zaměr na zhromadne derjeměće wusměrjene cyłkowne skutkowanje město politiki mocy a centralizma. Podobnje kaž Słowakojo w Serbiskej abo kaž Samojo we Finskej chcedźa Serbja tež sobu postajować při wobhospodarjenju swojeho kraja, wodźiznow a zemskich surowiznow, nic, zo bychu kraj wobsedźeli, ale zo bychu jón prawnisce po swojich tradicijach a do přichoda wusměrjenych předstajenjach wužiwali a přichodnym generacijam zachowali.

Wotewrjeny lud

Wotewrjenosć serbskeho ludu ma cyle wosebite znamjo: Serbowka resp. Serb móže kóždy być přez wuznaće, nic přez samy pochad. Separatizm a nacionalizm ze zwučenymi srědkami wutworjenja naroda - zhašenja a wuhnaća konkurěrowacych etnijow - su Serbam cuze. Jich domizna, tule jednorje »sydlenski rum« mjenowana, njewobsedźi žane narodne hranicy; wona wopřija jenož gmejnske krajiny serbskich komunow.

Serbski lud je jara ćežke stawizniske wotrězki přežiwił. Feudalistiska, kejžorska, fašistiska a stalinistiska Němska su ze wšěmi móžnymi formami wojowali přećiwo dostojnosći Serbow. Pótłočowanje, nanuzowanu asimilaciju a namócne politiske wusměrjenje je dyrbjał znjesć. Ani w času po II. swětowej wójnje njeporadźi so žadyn chutny diskurs wó dificilnych němsko-serbskich poćahach. Njedźiwajcy zakońskeho hódnoćenja a rosćaceho začuća za indiwidualne prawa zdaše so zwoprawdźenje samopostajowanja Serbow njedocpějomne.

Jednota w mnohotnosći

Staw so změni, jako so ludowe zastupjerstwo, Serbski sejm, swobodnje wuzwoli a swoje parlamentariske dźěło zahaji. Tohodla hladaja Łužiscy Serbja dźensa do přichoda a pomhaja, zo by so bjez předsudkow z rozdźělemi mjez wulkej a małej towaršnosću wobchadźeć nawuknyło. W swojim wosebitym, centralnym połoženju móža woni jako přikład za wjele druhich małych etnijow wosebje na europskich hranicach posrědkować, zo by so wulki potencial rozdźělnych kulturow jako wobohaćenje wuwiwało. Nětkole je wažnje, zo tónle wjelehłósny chór kulturnych a etniskich identitow započina klinčeć a ludźo wšelakorych rěčow, kulturow a idejow so na tym wobdźěluja. Dynamika globalneje moderny trjeba za swoje trajne powšitkowne derjeměće regiony kaž serbsku Łužicu – jako zwjazowacy element mjez krajemi a regionami, za rosćacu zwjazanosć w nutřkownej Europje.